آموزشی داستان و انواع آن چیست و چه تفاوتی با دیگر آثار مکتوب دارد؟ | انجمن چری بوک

[مستر کیان]

تعریف داستان و انواع آن چیست؟
داستان‌ها سبکی از نوشتار هستند که پند و یادگیری به همراه دارند. عنصر خیال در این سبک بسیار پررنگ است که مامن و پناهگاهی در برابر دنیای واقعی می‌سازد. داستان قالبی قوی برای انتقال مفاهیم و آموزه‌ها است. اولین داستان‌های مکتوب به کتاب‌های مقدس ادیان مختلف برمی‌گردد. در کتاب «جهان داستان» که یکی از مرجع‌های آموزش داستان‌نویسی است، جمال میرصادقی می‌‌گوید: «داستان (Story)، به مفهوم عام آن نقل (مکتوب یا شفاهی، واقعی یا خیالی) عملی است بر حسب توالی زمان؛ یا به عبارت دیگر، داستان، توالی حوادث واقعی و تاریخی یا ساختگی و ابداعی است. بنابراین تسخیر عمل به وسیله‌ی تخیل را ارائه می‌‌دهد.

 

[مستر کیان]

هر داستان از ساختاری مشخص پیروی می‌کند. در دوره‌های مختلف این ساختارها تغییر کردند و سبک‌های جدید به وجود آوردند. اما می‌توان گفت اسکلت اصلی داستان‌ها از عهد عتیق تا به امروز یکسان است. شناسایی این اسکلت کمک می‌کند تا بدانیم داستان و انواع آن چیست. اگر داستان را یک ساختمان در نظر بگیریم همه‌ی ساختمان‌ها اسکلتی مشابه دارند. اما این مصالح و عناصر گوناگون است که آن‌ها را از هم متفاوت می‌کند. مثلا یک ساختمان بلندتر است و سه طبقه دارد اما دیگری در یک طبقه خلاصه می‌شود. مثل تفاوت داستان و رمان در میزان بلندی اما شباهت در اسکلت کلی.

 

[مستر کیان]

مواد لازم برای اسکلت یک داستان:

• یک یا چند شخصیت
• اتفاق یا حادثه
• روابط علت و معلولی
• راوی (کسی که داستان را نقل کند)
• زاویه دید
• توصیف و فضاسازی

موارد بالا که به عناصر داستان‌نویسی شناخته می‌شوند شاخص‌های یک داستان هستند. در دیگر آثار مکتوب مثل گزارش یا مقاله‌ها خبری از زاویه دید یا شخصیت‌پردازی نیست. در نوشته‌های دیگر جز شعرها عنصر خیال و آرایه جایی ندارد و از ارزش و اعتبار آن‌ها کم می‌کند. در حالی که توصیف، آشنایی‌زدایی و استفاده از استعاره‌ها در داستان‌نویسی نقطه‌ی قوت به حساب می‌آید. تنها جایی‌ که به شما مجوز دروغ گفتن داده می‌شود در داستان‌ها است

 

[مستر کیان]

سه نوع اصلی داستان​

بهتر است قبل از اینکه بدانیم چطور داستان بنویسیم، باید بدانیم داستان و انواع آن چیست. معمولا به جز داستان‌های غیرمتعارف یا خارج از تقسیم‌بندی‌های رایج، داستان به انواع زیر تقسیم می‌شود:

1. داستان کوتاه
2. داستان بلند
3. داستانک

 

[مستر کیان]

۱٫ داستان کوتاه​

امروزه تعریف داستان و انواع آن بسیار با گذشته متفاوت است. با تغییر سبک زندگی مردم و بالا رفتن سرعت زندگی داستان‌ به سمت کوتاه شدن رفتند. معمولا داستان‌های کوتاه بین ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ کلمه هستند. این داستان‌ها در یک نشست تمام می‌شوند و خواندنشان زمان زیادی احتیاج ندارد. این نوع از داستان برشی کوتاه از زندگی را به نمایش می‌گذارد. برای نوشتن داستان کوتاه باید در حذف کلمات بی‌رحم بود. اختصار و خلاصه‌نویسی از ویژگی اصلی این مدل است.

 

[مستر کیان]

کوتاه شدن داستان‌ها فرایندی تدریجی بود. چخوف نویسنده‌ی روس یکی از شروع‌کنندگان نسل نویسندگان داستان کوتاه است. برخی داستان اندوه او را اولین داستان کوتاه می‌دانند. در ایران، محمدعلی جمالزاده لقب پدر داستان کوتاه فارسی نرا گرفته و صادق هدایت، صادق چوبک، سیمین دانشور، غلامحسین ساعدی، هوشنگ گلشیری، بیژن نجدی و صادق کرمیار از دیگر نویسندگان برجسته در این حوزه هستند.

 

[مستر کیان]

۲٫ داستان بلند​

داستان بلند سبکی از داستان است که در اندازه، مابین داستان کوتاه و رمان شناخته می‌شود. نه جزئیات و حجم رمان را دارد نه اختصار و کوتاهی داستان کوتاه را. داستان بلند در محدوده‌ی ۱۰ هزار کلمه نوشته می‌شود. در داستان‌ بلند فرصت بیشتری برای پرداخت شخصیت‌ها و آوردن جزئیات وجود دارد.

لئو تولستوی، ارنست همینگوی و صادق هدایت از معروف‌ترین نویسندگان خارجی و ایرانی داستان‌های بلند هستند.

 

[مستر کیان]

۳٫ داستانک​

داستانک یا داستان کوتاهِ کوتاه نوعی از داستان است که از طرح اولیه یک داستان کوتاه هم تعداد کلمات کمتری دارد. این نوشته‌ی کوتاه معمولا یک یا چند اتفاق غافل‌گیرکننده در دل خود جای داده. این نوع از نوشته باید مخاطب را شوکه کند و در همین فضای محدود، احساس را برانگیزد. این احساسات می‌توانند در جهت شوخی، ناراحتی، حیرت، آگاهی‌بخشی و… یا حتی کشف چیزی باشد.

 

[مستر کیان]

تفاوت داستان و رمان​

سروانتس نویسنده و شاعر اسپانیایی در سال‌های ۱۶۰۵ تا ۱۶۱۵ با نوشتن دُن کیشوت سبک رمان را متولد کرد. تا قبل از آن نمایشنامه‌نویسی رواج داشت اما بعد از آن نویسندگان به قالب رمان علاقه‌مند شدند. این مدل از نوشتار چیزی حدود ۵۰ هزار تا ۷۰ هزار کلمه را به خود اختصاص می‌دهد. رمان «در جستجوی زمان از دست رفته» اثر مارسل پروست یکی از بلندترین و حجیم‌ترین شاهکارهای ادبیات دنیا از کشور فرانسه است. این رمان بزرگ در هفت جلد (۳۰۳۱ صفحه) و طی سال‌های ۱۹۱۳ تا ۱۹۲۷ منتشر شد. کلیدر، سووشون، دایی‌جان ناپلئون، چشم‌هایش و سمفونی مردگان از نمونه‌‌ رمان‌های پرمخاطب فارسی هستند. کلیدر نوشته‌ی محمود دولت‌آبادی دومین اثر طولانی جهان به حساب می‌آید.

 

[مستر کیان]

شاید به نظر بیاید تنها تفاوت داستان با رمان در تعداد کلمات نوشته شده باشد. اما وقتی داستان و انواع ‌آن را بررسی می‌کنیم اصلی‌ترین تفاوت در قالب‌‌ها، موضوع انتخابی شناخته می‌شود. برای نوشتن رمان ایده‌ی اولیه که در ذهن نویسنده شکل می‌گیرد باید کشش و پتانسیل پرداخت جزئیات را داشته باشد. برای مثال اگر طرح حول یک شخصیت بچرخد احتمالا این طرح مناسب یک داستان کوتاه‌ است. البته رمان‌هایی هم وجود دارند که تعداد شخصیت‌های زیادی ندارند اما موضوع و اتفاقات داستان آن‌قدر قابل گسترش است که این قالب را برایش مناسب می‌کند. پس این گذاره که رمان همان گسترش طرح داستان کوتاه است، همیشه نمی‌تواند درست باشد. بعضی از داستان‌های کوتاه‌ قابلیت تبدیل شدن به رمان را دارند اما این یک قاعده کلی نیست